Generacja i stabilizacja częstotliwości. Wybrane zagadnienia

Ewentualnie obie techniki można łączyć. Na rysunku 5 pokazano przykład krzywej Ramseya, który uzyskano dla schłodzonej wiązki atomowej [11].

Dla porównania pokazano teoretyczny kształt krzywej rezonansu dla wzorca cezowego IPPT PAN [12]. Obecnie uzyskuje się atomy schłodzone do prędkości rzędu kilku cm/s. Warto wspomnieć, że nagroda Nobla w dziedzinie fizyki za rok 1997 została przyznana grupie naukowców (Steven Chu, Claude Cohen Tannoudji oraz D. Philips) za osiągnięcia w schładzaniu i pułapkowaniu atomów za pomocą laserów. Na rysunku 6 pokazano wariancję Allana dla wzorca cezowego z efektem fontanny i ultra wychłodzonymi atomami [11].

Dokładność wzorców częstotliwości
i niektórych porównań międzynarodowych
w latach 1910 – 2000

W roku 1962 pod moim kierunkiem powstała praca zbiorowa „Współczesna służba czasu i częstotliwości wzorcowych” [13]. Wstęp do tej pracy napisał Profesor Groszkowski. Między innymi Profesor dokonał żmudnego zestawienia zmian dokładności wzorców częstotliwości począwszy od roku 1910 do roku 1960 z ekstrapolacją do roku1980. Dane te Profesor ujął graficznie i dla celów ekstrapolacji podał dwie krzywe, liniową oznaczoną literą A oraz nieliniową oznaczoną literą B (rys. 7).

Aby uzupełnić rysunek Profesora Groszkowskiego do roku 2000 zastosowałem przybliżenie prostej A wzorem

zaś krzywej B wzorem

gdzie x = (rok–1910)/10. Obie krzywe (ale bez punktów wedle danych zamieszczonych na oryginalnym wykresie Profesora) pokazuje rysunek 7. Profesor Groszkowski dość ostrożnie wypowiedział się za ekstrapolacją wedle krzywej B. Jednakże wedle najnowszych danych aktualnie dokładność wzorców zbliża się do wartości 10^-16, czyli jak dotąd liniowa ekstrapolacja bardziej przystaje do rzeczywistości.